Skip to content

Schouwen in de 21e eeuw

Het veld in met Erik Pander van Waterschap Drents Overijsselse Delta en Schouw M.app

Al jaren ging het precies op dezelfde manier. Ruim 60 medewerkers van Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) trekken in de herfst het veld in om sloten te controleren op een goede doorstroom. Specifiek gaat het om die sloten waarop een onderhoudsplicht ligt bij perceeleigenaren waarvan hun perceel grenst aan een sloot, de schouwsloten. Dit proces wordt de schouw genoemd. Nu ziet diezelfde schouw er dankzij satellietschouw er heel anders uit. Dat laat Erik Pander, medewerker toezicht en handhaving bij WDODelta, aan ons zien. 

De schouw is belangrijk voor een goede doorstroom van het water in sloten. Een goede doorstroom is belangrijk en zorgt ervoor dat een eventueel teveel aan water in een gebied snel kan worden afgevoerd. Velden en akkers worden hierdoor niet te nat. Zo krijgt niemand natte voeten. Ingroei of ander vuil in een sloot kan de afstroom van water blokkeren. Denk bijvoorbeeld aan waterplanten, riet, takken en bladeren. Het waterschap stuurt in dat geval de eigenaar van het perceel die verantwoordelijk is voor het onderhoud, een waarschuwing om de sloot voor een bepaalde datum schoon te maken. Doet hij dit niet, dan riskeert de perceeleigenaar een boete.

Dit is één van de taken van de handhavers van het waterschap, waaronder Erik Pander. Vroeger controleerde het waterschap met veel mensen in het veld. Nu kunnen Erik en zijn collega’s dat deels achter hun bureaus doen en gaan ze alleen het veld in als het moet. Met een tablet, als onderdeel van de oplossing Schouw M.App. Deze manier van werken heeft het schouwproces drastisch veranderd.

Vanuit je bureaustoel

Het vernieuwde schouwproces begint bij de digitale of satellietschouw. Satellietbeelden van het gebied van het waterschap worden geanalyseerd met kunstmatige intelligentie. Daarbij worden de sloten die een functie hebben in de afvoer door middel van een slim algoritme op ‘goed’ of ‘niet goed schoongemaakt’ gecontroleerd. Op deze wijze worden sloten goed- of afgekeurd. Op het beeldscherm wordt de status van een watergang gevisualiseerd door de kleuren rood en groen. Deze informatie wordt gebruikt om het aantal afgekeurde watergangen visueel te beoordelen. Met het satellietbeeld en lokale kennis kan de handhaver de watergang als ‘schoon’ bestempelen en het oordeel van de satellietschouw “overrulen”.

De handhaver gebruikt hiervoor de “Beeldschermschouw” app. Het aantal afgekeurde watergangen dat na dit proces overblijft wordt gecontroleerd in de veldschouw en daarmee gaan handhavers het veld in. Het voordeel is dat alleen watergangen die met grote zekerheid als “niet schoon” worden geclassificeerd door de handhaver fysiek worden gecontroleerd. Ook watergangen waarvoor geldt dat het oordeel door de satellietschouw notoir onbetrouwbaar is (onder bomen en in bebouwing) worden fysiek gecontroleerd. Hierdoor is het aantal veldinspecties al sterk teruggebracht.

Handhavers weten nu waar er nog gecontroleerd moet worden. In dit gedeelte van het proces controleren ze in het veld of de watergang inmiddels is schoongemaakt. Alleen de perceelbeheerders waarvan de sloot in de veldschouw is afgekeurd, krijgen een brief. Schouw M.App bespaart hiermee veel tijd en middelen. Het zorgt ervoor dat inspecties efficiënter en betrouwbaarder worden ingezet.

Erik heeft veel gemerkt van die verandering: “Vroeger waren we met 60 man twee weken bezig om alle sloten te controleren. Het zat er zo ingebakken om met je collega’s door het veld te lopen. Als je ineens moet vertrouwen op een foto vanuit de lucht, vergt dat wel wat van mensen.” Gelukkig zagen Erik en zijn collega’s al snel in welke voordelen de oplossing brengt. “Nu kunnen we achter ons bureau alle geschoonde sloten wegfilteren en ons focussen op de sloten die nog niet onderhouden zijn. Dat scheelt ons heel veel tijd en moeite. En uiteraard ook geld.”  

Op pad met de tablet

Erik ziet dat Schouw M.App al een hoge nauwkeurigheid heeft in het detecteren van niet onderhouden sloten. “De nauwkeurigheid van de Satellietschouw is van vele factoren afhankelijk, zoals de kwaliteit van de foto en ook de gebiedsindeling. Als er veel bomen zijn, dan kan je een sloot niet goed zien, maar in een open veld is de oplossing heel nauwkeurig. Over het gehele gebied kunnen we al ruim 75% van de sloten via de beeldschermschouw uitsluiten voor controle.” 

Om de nauwkeurigheid zo hoog mogelijk te houden, gaan de handhavers zelf het veld in. Ook hiervoor biedt Schouw M.App uitkomst. Erik neemt ons mee en legt naast een niet onderhouden sloot uit hoe hij Schouw M.App gebruikt. “De fysieke of veldschouw begon eind november. Toen constateerde ik dat deze sloot niet schoon was. De eigenaren hebben daarom een brief van ons gekregen met de instructies om de sloot vóór 1 februari schoon te maken. Nu is het begin februari en is de sloot nog steeds niet schoon.”  

Erik pakt zijn tablet erbij en opent Schouw M.App om een melding te maken van de sloot. Hij maakt een foto en koppelt de melding aan de juiste sloot in het systeem.  “We gaan de eigenaren nu nogmaals aanschrijven met de mededeling dat het werk binnen vier weken uitgevoerd moet zijn. Wordt dit niet gedaan, dan gaan we in gesprek en gaan wij eventueel het werk op kosten van de eigenaar uitvoeren. Maar in bijna alle gevallen wordt de sloot alsnog door de eigenaar op tijd schoongemaakt.” 

Alles binnen handbereik

In zijn functie als handhaver is Erik erg blij met Schouw M.App. Waar ze vroeger met enorme kaarten liepen, hoeft Erik nu alleen de app te openen op een tablet en ziet met behulp van de satellietbeelden precies waar hij moet zijn. “Er is een leuke taak bijgekomen, want de beeldschermschouw en het coördineren van de schouw is een mooie bezigheid. Nu kan je ook snel communiceren met elkaar of een specifieke schouw wel heeft plaatsgevonden. Je belt je collega, opent het dashboard en ziet meteen de status van een sloot. Zo is iedereen snel op de hoogte. We hebben nu goede informatie die duidelijk is vastgelegd en voor iedereen toegankelijk is.” 

Terug op het hoofdkantoor van WDODelta in Zwolle laat Erik het resultaat zien. De melding is netjes verwerkt in het overzicht. Vervolgstappen kunnen nu genomen worden. De verandering in het schouwproces is ingrijpend, maar erg positief voor de schouwmeesters van WDODelta. “De effectiviteit van de beeldschermschouw is uiteraard wel afhankelijk van hoe je gebied eruitziet. Open gebieden zonder bomen worden met een hoge mate van nauwkeurigheid door deze oplossing gecontroleerd. Bij locaties met veel bomen heb je dus vaker fysieke inspecties nodig. Maar ook daar zijn we aan het kijken hoe je die sloten beter kan analyseren. Ik raad het andere waterschappen zeker aan om ook eens te kijken naar de mogelijkheden van het digitaliseren van een proces als de schouw”, besluit Erik.